Αλλάζει το πολιτικό σκηνικό με αφορμή το προσφυγικό. Στην επιφάνεια η γεωπολιτική ατζέντα. Το δόγμα της αποτροπής και οι συναίνεση Τσίπρα-ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και Βελόπουλου στο Μητσοτάκη. Κερδίζει προς ώρας την κοινωνία η κυβέρνηση. Οι κίνδυνος της εθνικιστικής έξαρσης, της ακροδεξιάς και του αυταρχισμού στο εσωτερικό της χώρας
Από το πρωί της Παρασκευής τα πολιτικά δεδομένα έχουν αλλάξει ριζικά στη χώρα και η πολιτική ατμόσφαιρα διαπερνάται από μια ατζέντα και ρητορική που δίνουν την εντύπωση (ή μήπως δεν είναι απλά εντύπωση;) ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση.
Υπάρχουν στιγμές όπου οι ανακοινώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου παραπέμπουν σε πολεμικά ανακοινωθέντα με αφορμή τα τεκταινόμενα στον Έβρο μετά τα αυξημένα μέτρα φύλαξης των συνόρων.
Ποιο προσφυγικό; Γεωπολιτική είναι η ατζέντα
Η ίδια η ρητορική της κυβέρνησης πλέον έχει ξεφύγει από τα όρια της διαχείρισης του προσφυγικού και του ελέγχου των ροών και επισήμως –(ανεπισήμως σε επίπεδο δημοσιογραφικού λόγου, αυτό λέγεται κατά κόρον)- υπαινίσσεται παράνομη εισβολή εχθρικών δυνάμεων σε πάτριο έδαφος.
Επισήμως, όπως έκανε και σήμερα ο κ. Πέτσας, η κυβέρνηση μιλάει για «ασύμμετρη απειλή στα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης».
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός πάντως από τον Έβρο την Τρίτη χωρίς να κάνει σκόντο στους συμβολισμούς που παραπέμπουν στο παραπάνω αφήγημα, απέφυγε την αλόγιστη χρήση εκφράσεων που παραπέμπουν σε πόλεμο, ωστόσο μίλησε για κάτι που υπερβαίνει αυτό καθ’ αυτό τον έλεγχο των προσφυγικών ροών από την Τουρκία.
Ο κ. Μητσοτάκης είπε χαρακτηριστικά πως «δεν πρόκειται για προσφυγικό πρόβλημα, αλλά για απόπειρα της Τουρκίας να προωθήσει την γεωπολιτική της ατζέντα».
Ο πόλεμος της προπαγάνδας και της προβοκάτσιας
Άλλωστε το ίδιο το σκηνικό στον Έβρο με τις καταγγελίες από τη μια πλευρά των συνόρων και τις διαψεύσεις από την άλλη πλευρά των συνόρων για ύπαρξη θυμάτων, νεκρών ή τραυματιών είναι αποκαλυπτικό του πολέμου της προπαγάνδας και της προβοκάτσιας που κάθε άλλο παρά σε περιόδους ειρηνικών περιόδων παραπέμπουν.
Τα βίντεο για πυροβολισμούς στα ελληνοτουρκικά σύνορα, οι καταγγελίες για την προέλευση κάθε είδους «πυρομαχικών» που πέφτουν -έστω και αν κυρίως μιλάμε για ρίψη αστυνομικού τύπου πυρομαχικά προς ώρας- είναι ένα ακόμα στοιχείο που υποδηλώνει πως εκ των πραγμάτων βρισκόμαστε εκτός πλαισίου του προσφυγικού ζητήματος.
Ήδη από τις προηγούμενες μέρες το δόγμα της «αποτροπής» το οποίο καθορίζει την πολιτική της κυβέρνησης στο προσφυγικό έχει οδηγήσει βουλευτές της ΝΔ να μιλούν για push back, δηλαδή απώθηση, ακόμα και στη θάλασσα.
Το ΓΕΕΘΑ δίνει στη δημοσιότητα βίντεο με νυχτερινές στρατιωτικές προετοιμασίες και περιπόλους για «αποτροπή στα χερσαία σύνορα».
Αποτροπή στα Χερσαία Σύνορα της Ελλάδος pic.twitter.com/i5DFMFaB4V
— ΓΕΕΘΑ Εκπρ.Τύπου (@hndgspio) March 4, 2020
Πολεμικές ιαχές
Στο πλαίσιο αυτό αρχίζει να καλλιεργείται ένα κλίμα που απελευθερώνει κάθε είδους τζίνι από το λυχνάρι. Πλειοδοτούν ακραίες ρατσιστικές φωνές που θέλουν -και το επιδιώκουν και έμπρακτα- πνιγμούς προσφύγων μέσα στη θάλασσα και φωνές ενός εθνικιστικού παροξυσμού που φτάνει μέχρι τις πολεμικές ιαχές εναντίον της Τουρκίας.
Μάλλον, μέσα σε όλα αυτά, το ηπιότερο στοιχείο που συνθέτει αυτό το κλίμα είναι οι ευλογίες της Εκκλησίας και η εξύμνηση των Σωμάτων Ασφαλείας και των Ενόπλων Δυνάμεων με επίκεντρο τη φύλαξη των συνόρων στον Έβρο.
Ακόμα και αρθρογραφία που εμφανίζει τον πρωθυπουργό ως αρχιστράτηγο έχει εμφανιστεί.
Μια προσεκτική ματιά στα ΜΜΕ (ηλεκτρονικά, έντυπα και διαδικτυακά) και κυρίως στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media) να ρίξει κανείς, διακρίνει σε επίπεδο απόψεων και ρεπορτάζ είτε σπερματικά, είτε ατόφια όλη αυτή την ατμόσφαιρα μιας κατ’ ουσίαν πατριδοκαπηλείας.
Ομοψυχία
Τα κυβερνητικά στελέχη μιλούν για ένα κλίμα ομοψυχίας και εθνικής σύμπνοιας γύρω από τις επιλογές και το σχέδιο της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη.
Άλλωστε τα συνοδευτικά, στις παραπάνω πολεμικού τύπου κραυγές, σχόλια καλούν σε σταμάτημα των πολιτικο-ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και σε συσπείρωση γύρω από την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της …ασύμμετρης απειλής.
Βεβαίως όλο αυτό το κλίμα του εθνικιστικού παροξυσμού και της δημιουργίας μιας «εθνικής ενότητας» γύρω από την κυβέρνηση γίνεται προσπάθεια να συγκαλυφθεί με παραπομπές στον πατριωτισμό των Ελλήνων που ιστορικά εκφράστηκε στο «Έπος του 1940».
Ο Έβρος και το δόγμα της αποτροπής
Αιχμή για την καλλιέργεια όλου αυτού του κλίματος, είναι το ερώτημα για το αν έπρεπε ή όχι να κλείσουν τα σύνορα στον Έβρο έτσι όπως τα έκλεισε η κυβέρνηση.
Το ερώτημα αυτό το θέτουν οι υποστηρικτές της κυβερνητικής γραμμής.
Προς ώρας η κυβέρνηση φαίνεται να κερδίσει τη μάχη της επικοινωνίας και της υποστήριξης ή έστω της ανοχής της κοινής γνώμης στο εσωτερικό για τις τελευταίες επιλογές της.
Σε κάθε περίπτωση διαθέτει την πρωτοβουλία των κινήσεων και χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις και αντιδράσεις ξεδιπλώνει το σχέδιό της.
Στηρίζουν το κλείσιμο των συνόρων Τσίπρας, ΚΙΝΑΛ και Βελόπουλος
Επί της ουσίας η πρακτική απάντηση στο ζήτημα δεν φαίνεται να προκύπτει από τις θέσεις που διατυπώνουν οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης, καθώς σε ότι αφορά την εσωτερική πτυχή της διαχείρισης του προβλήματος σχεδόν όλοι εξαντλούνται στην ανάγκη αποσυμφόρησης των νησιών και στην μεταφορά των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην ενδοχώρα.
Άλλωστε η κυβέρνηση έχει στο πλευρό της για το κλείσιμο των συνόρων στον Έβρο παρά την όποια κριτική τους για άλλες πλευρές των κυβερνητικών χειρισμών τις δύο βασικότερες πολιτικές δυνάμεις, το ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝΑΛ.
Η κυβέρνηση διαθέτει τις «πλάτες» της αξιωματικής αντιπολίτευσης και προσωπικά τον Αλέξη Τσίπρα που υποστήριξε στο MEGA πως αυτονόητο ήταν το κλείσιμο των συνόρων στον Έβρο από τη στιγμή που υπήρχε απόπειρα μαζικής εισροής.
«To 2015 το πράξαμε αυτό χωρίς πομφόλυγες και τυμπανοκρουσίες. Χωρίς να δημιουργούμε κλίμα μισαλλοδοξίας για να βγαίνουν οι άνθρωποι με τις καραμπίνες. Δεν πέρασε ψυχή από τον Έβρο» δήλωσε μεταξύ άλλων ο κ. Τσίπρας προκαλώντας ένα μίνι σοκ σε αρκετούς οπαδούς του.
Ταυτόχρονα το ΚΙΝΑΛ σε μεγάλο βαθμό υιοθετεί και τη ρητορική της κυβέρνησης για την προστασία των συνόρων και την ασφάλεια της χώρας.
Το επιβεβαίωσε άλλωστε αυτό, πέρα από τις τελευταίες δηλώσεις της Φώφης Γεννηματά και ο Αντρέας Λοβέρδος κατά την ενημέρωση που είχε από το Νίκο Δένδια.
Ενημέρωση του Κινήματος Αλλαγής από τον Υπ.Εξωτερικών για κατάσταση στα σύνορα. Στην ανταλλαγή απόψεων που ακολούθησε επανέλαβα στον @NikosDendias τις πάγιες θέσεις της παράταξής μας:
Αρραγής εθνική ενότητα & αποτελεσματική υπεράσπιση των χερσαίων & θαλασσίων συνόρων της χώρας.— Andreas Loverdos (@a_loverdos) March 4, 2020
Ενδεικτικό του όλου κλίματος είναι άλλωστε και το γεγονός ότι η ακροδεξιά «Ελληνική Λύση» και ο πρόεδρός της Κυριάκος Βελόπουλος επικροτούν και πιέζουν την κυβέρνηση για ακόμα πιο σκληρές πολιτικές.
«Μας αντιγράφετε αλλά κάνετε λάθη οικτρά» ανέφερε ο κ. Βελόπουλος σε ένα ακόμα ακροδεξιό και μισαλλόδοξο παραλήρημά του από το βήμα της βουλής την Τετάρτη.
ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΜΑΘΑΙΝΩ ΟΤΙ Η @neademokratia AKOYΣΕ ΤΗΝ @ellinikilisi KAI ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΕΙ ! Έδωσε λύση @ellinikilisi για το λαθρομεταναστευτικό. Πού να τους πάμε τους αφρικανούς; Η ΝΔ ΘΑ ΕΦΑΡΜΌΣΕΙ ΤΗΝ πρόταση μας για τον ΧΑΦΤΑΡ… @velopky @ellinikilisi pic.twitter.com/4x8JRGMI58
— Βελόπουλος Κυριάκος Πρόεδρος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ (@velopky) March 4, 2020
Ουσιαστικά τα μόνα δύο κόμματα από την αντιπολίτευση που έχουν διαφοροποιηθεί περισσότερο ουσιωδώς από τις άλλες δυνάμεις της αντιπολίτευσης και ασκούν κριτική προς την κυβέρνηση είναι από διαφορετική σκοπιά το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25.
Καλύτερος σύμμαχος του Ερντογάν οι ακροδεξιές φωνές
Το ΚΚΕ σε ανακοίνωση του Πολιτικού του Γραφείου «εκφράζει την αντίθεσή μας και θεωρούμε αδιέξοδα τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση της ΝΔ», ιδίως σε ότι αφορά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την εμπλοκή της Frontex στη φύλαξη των συνόρων, όπως μετά το 2015 με την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, ελέω προσφυγικού.
Μάλιστα ο Περισσός επιτίθεται με σφοδρότητα κατά της κυβέρνησης ότι πριμοδοτεί κλίμα εθνικιστικής έξαρσης τονίζοντας ότι «η αναγκαία φύλαξη των συνόρων στον Έβρο δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για να νομιμοποιούνται ακροδεξιές φωνές και δράσεις, ανοικτές και συγκαλυμμένες, για να προμοτάρονται από υπουργούς ρατσιστικές κραυγές, για να μένουν τελικά στο απυρόβλητο οι θύτες αυτής της πολιτικής».
Μάλιστα το ΚΚΕ σημειώνει ότι ο καλύτερος σύμμαχος του Ερντογάν είναι «οι αντιδραστικές, ξενοφοβικές φωνές, που επιδιώκουν να στρέψουν τον ελληνικό λαό κατά των θυμάτων, προσφύγων και μεταναστών».
Επιπλέον το ΚΚΕ κάλεσε την κυβέρνηση να τοποθετηθεί αν αληθεύει πως το μόνο θέμα που έθεσε η κυβέρνηση στην σύνοδο των πρέσβεων του ΝΑΤΟ, -όταν η Τουρκία ζήτησε στήριξη για την κατοχή συριακών εδαφών- είναι μόνο το θέμα του σεβασμού της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό.
«Εάν κάτι τέτοιο ισχύει, είναι πολύ επικίνδυνο, αφού ουσιαστικά κάνει αποδεκτή την επιθετική στάση της τουρκικής αστικής τάξης σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων χωρών και την καταπάτηση των συμφωνιών που καθορίζουν τα σύνορα, όπως είναι η Συμφωνία της Λοζάνης» αναφέρει το ΚΚΕ.
Επίπλαστο το δίλημμα το «κλειστά ή ανοιχτά σύνορα»
Το κόμμα του Γιάννη Βαρουφάκη, τονίζει ότι «το ΜέΡΑ25 αρνείται το κατασκευασμένο, επίπλαστο και εθνικά επικίνδυνο δίλημμα: κλειστά ή ανοιχτά σύνορα».
«Προτάσσουμε την ανθρωπιστική και ορθολογική διαχείριση των συνόρων μας βάσει των διεθνών κανόνων, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των καταστατικών αρχών του ΟΗΕ».
Το ΜέΡΑ25 καταγγέλλει την κυβέρνηση ότι μετατρέπεται σε χωροφύλακα της Ευρώπης, και αξιώνει από την κυβέρνηση να θέσει βέτο σε όλες τις αποφάσεις της ΕΕ προκειμένου οι Βρυξέλλες να δεχτούν το δίκαιο καταμερισμό των βαρών του προσφυγικού.
Η Ευρώπη του Visegrad
Η κριτική που αναπτύσσεται από την αντιπολίτευση, για τη στάση της ΕΕ ότι αφορά την αποποίηση των ευθυνών της, μάλλον μικρή σημασία έχει, καθώς στην πραγματικότητα το θέμα του κλεισίματος των χερσαίων συνόρων στον Έβρο αποτελεί το βασικότερο στοιχείο που συνθέτει το νέο κυβερνητικό δόγμα της «αποτροπής».
Άλλωστε όπως έδειξε η παρουσία των κορυφαίων αξιωματούχων των θεσμών της ΕΕ μαζί με τον κ. Μητσοτάκη στον Έβρο, το κλείσιμο των συνόρων δεν είναι απλά μια ελληνική απόφαση, αλλά έχει τη σφραγίδα των Βρυξελλών, που δεν θέλουν ν’ ακούσουν κουβέντα για «αλληλεγγύη» και τη «δίκαιη κατανομή» προσφύγων και μεταναστών στις Ευρωπαϊκές χώρες.
Ουσιαστικά το κλείσιμο των συνόρων στον Έβρο και το δόγμα της «αποτροπής» γίνεται στην Ελλάδα κυρίαρχο δόγμα, τη στιγμή που κυρίαρχη πολιτική στην ΕΕ φαίνεται να γίνεται χωρίς προσχήματα η πολιτική των χωρών του Visegrad, οι πολιτικές διακηρύξεις του Όρμπαν, του Σαλβίνι και της Λεπέν.
Αυτό πάντως που έχει διαφύγει από πολλούς είναι το γεγονός πως στο όνομα της βοήθειας και της αλληλεγγύης από την Ευρώπη, ουσιαστικά η φύλαξη των συνόρων, ιδίως των ανατολικών, της Ελλάδας τίθεται υπό μια ιδιότυπη ξένη κηδεμονία.
Κράτος έκτακτης ανάγκης
Πάνω σ’ αυτό το δόγμα της αποτροπής από ξηρά και θάλασσα της «ασύμμετρης απειλής», ως οιωνοί εξωτερικού εχθρού, ξεδιπλώνεται με τις όποιες επικίνδυνες προεκτάσεις του το ζήτημα της διαχείρισης του προσφυγικού-μεταναστευτικού στο εσωτερικό της χώρας.
Αυτό που έχει μια αξία να σημειώσει κάποιος είναι πως η κυβέρνηση με την επίκληση του άρθρου 78 της Συνθήκης της ΕΕ ουσιαστικά διαμορφώνει για το εσωτερικό της χώρας ένα κλίμα που οδεύει προς τη δημιουργία ενός κράτους «έκτακτης ανάγκης».
Από την άποψη αυτή, τα πράγματα σοβαρεύουν επικίνδυνα σε ότι αφορά την αμφισβήτηση του λεγόμενου κράτους δικαίου, καθώς ήδη οι αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ για αναστολή των αιτήσεων ασύλου για ένα μήνα έχουν δεχθεί κριτική από τον ΟΗΕ, αλλά και από τη Διεθνή Αμνηστία ως παράνομες και προβληματικές.
Από την άλλη μεριά η κυβέρνηση επιχειρεί μέσα σε αυτό το κλίμα που διαμορφώθηκε μετά την Παρασκευή με επίκεντρο τον Έβρο να προχωρήσει το σχέδιό της στο προσφυγικό.
Στη ρητορική πλέον των κυβερνητικών στελεχών πέραν όλων των άλλων, είναι οι λέξεις για φυλακίσεις, για μαζικές απελάσεις κλπ. Η Αμυγδαλέζα είναι έτοιμη να υποδεχτεί εκατοντάδες πρόσφυγες από τη Λέσβο.
Ξερονήσια και εθνοφυλακή…
Μάλιστα ο Στέλιος Πέτσας κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών την Τετάρτη άφησε ορθάνοιχτο το παράθυρο για δημιουργία Δομών εγκλεισμού προσφύγων και μεταναστών σε «ξερονήσια», αν αυτό αποτελέσει πρόταση των …τοπικών κοινωνιών.
Ακόμα περισσότερο δε, όταν κλήθηκε να σχολιάσει βίντεο που κυκλοφορούν και καταγγελίες για ένοπλες ομάδες πολιτών στα σύνορα που δρουν με τη λογική «ταγμάτων ασφαλείας», ο κ. Πέτσας υποβάθμισε τον κίνδυνο, παρακρατικών ένοπλων ομάδων της ακροδεξιάς.
«Όλοι οι Έλληνες ξέρουν ότι στα σύνορα μας, στα νησιά μας και τον Έβρο, υπάρχουν εθνοφύλακες, που έχουν συγκεκριμένες οδηγίες και συμμετέχουν στο σχεδιασμό όπως αναπτύσσεται. Δε βλέπω τέτοιο κίνδυνο. Ο κίνδυνος που υπάρχει είναι να συνεχίσει η Τουρκία αυτή την προβοκατόρικη συμπεριφορά. Εμείς θα φυλάξουμε τα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης» απάντησε ο κ. Πέτσας, παραβλέποντας τους κινδύνους νομιμοποίησης ακροδεξιών πρακτικών.
