Η εμφάνιση της ευλογιάς στα αιγοπρόβατα αποτελεί σημαντική πρόκληση για κτηνοτρόφους και αρμόδιες αρχές. Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου, παρουσιάστηκε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης που περιλαμβάνει αυστηρό έλεγχο των κοπαδιών, τακτική παρακολούθηση, εμβολιασμούς όπου απαιτείται και διαδικασίες απομόνωσης των προσβεβλημένων ζώων. Στόχος είναι η μείωση της εξάπλωσης και η προστασία της κτηνοτροφίας και της δημόσιας υγείας.
Στο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπισης της ευλογιάς των αιγοπροβάτων αναφέρεται ο Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Σπύρος Πρωτοψάλτης σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι «ο πρωτογενής τομέας πρέπει να είναι μοχλός οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής».
Σύμφωνα με τον ΓΓ μέχρι στιγμής έχουν θανατωθεί συνολικά 408.595 ζώα, ενώ έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1.600 κρούσματα ευλογιάς σε περισσότερες από 2.050 εκτροφές αιγοπροβάτων σε όλη τη χώρα.
Ο κ. Πρωτοψάλτης ζητά από τους κτηνοτρόφους να τηρούν απαρέγκλιτα τα μέτρα βιοασφάλειας και να δηλώνουν άμεσα κάθε ύποπτο περιστατικό και να μην μετακινούν τα ζώα τους χωρίς επίσημη έγκριση. Επιπλέον, μιλάει για τα μέτρα πρόληψης που έχει η λάβει η χώρα μας για την αποτροπή της οζώδους δερματίτιδας στα βοοειδή.
Κάνει ακόμη αναφορά στα λεγόμενα «νέα βιολογικά» αλλά και για το πότε αναμένονται να γίνουν οι πληρωμές των “παλαιών βιολογικών” προς τους δικαιούχους, ενώ τέλος κάνει τον απολογισμό του για τους τέσσερις μήνες από τότε που βρέθηκε στη θέση του Γ.Γ. στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπύρου Πρωτοψάλτη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στο δημοσιογράφο, Θανάση Παπακώστα.
– Ποια είναι η εικόνα σήμερα για την ευλογιά των αιγοπροβάτων; Σε τι φάση βρισκόμαστε επιχειρησιακά, ποια τα βασικά μέτρα που εφαρμόζονται και τι ζητάτε πρακτικά από τους κτηνοτρόφους;
Την πορεία της ευλογιάς των αιγοπροβάτων την παρακολουθούμε καθημερινά. Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης και Ελέγχου της Ευλογιάς εξετάζει προσεκτικά τα δεδομένα της νόσου και εισηγείται στοχευμένες παρεμβάσεις. Ενισχύουμε την επιτήρηση, εφαρμόζουμε αυστηρούς ελέγχους και αναγκαία περιοριστικά μέτρα, ενώ συνεργαζόμαστε στενά με τις αστυνομικές αρχές και τις Περιφέρειες και ήδη πραγματοποιούνται περισσότεροι έλεγχοι για την εφαρμογή των μέτρων.
Όπου εντοπίζουμε εστία, αντιδρούμε άμεσα, όπως έγινε στην Κεφαλονιά με την Ειδική Κινητοποίηση σε συνεργασία με την Πολιτική Προστασία, ώστε να διακόπτονται γρήγορα οι αλυσίδες μετάδοσης. Οι κυρώσεις για παραβάσεις των μέτρων γίνονται αυστηρότερες για να διασφαλίσουμε την προστασία όλων των κτηνοτρόφων.
Για παράδειγμα, όποτε διαπιστωθεί παραβίαση των μέτρων ή παράνομος εμβολιασμός, δεν θα υπάρχει καμία αποζημίωση. Ζητώ από τους κτηνοτρόφους να τηρούν απαρέγκλιτα τα μέτρα βιοασφάλειας, να δηλώνουν άμεσα κάθε ύποπτο περιστατικό και να μην μετακινούν τα ζώα τους χωρίς επίσημη έγκριση.
Μέχρι στιγμής έχουν θανατωθεί συνολικά 408.595 ζώα, ενώ έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1.600 κρούσματα ευλογιάς σε περισσότερες από 2.050 εκτροφές αιγοπροβάτων σε όλη τη χώρα. Τα στοιχεία αυτά επικαιροποιούνται συνεχώς, καθώς κλείνουν οι εστίες και ολοκληρώνονται οι διαδικασίες θανατώσεων και αποζημιώσεων.
Παράλληλα, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να γίνουν ταχύτερα οι πληρωμές στους κτηνοτρόφους, γιατί γνωρίζουμε την πίεση που αντιμετωπίζουν και ότι πρέπει να λάβουν γρήγορα τις αποζημιώσεις για τα θανατωθέντα ζώα τους. Η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία θα μας δώσει τη δυνατότητα χορήγησης προκαταβολής για να στηρίξουμε τους πληγέντες κτηνοτρόφους. Μέχρι σήμερα έχουν διατεθεί περίπου 48 εκατομμύρια ευρώ προς τις Περιφέρειες για τις θανατώσεις και τις συναφείς λειτουργικές δαπάνες.
Προχωρούμε και σε πρόσθετα μέτρα που τίθενται άμεσα σε εφαρμογή:
- Άμεση αποζημίωση στους κτηνοτρόφους που επλήγησαν από την ευλογιά. Οι ενισχύσεις δεν υπόκεινται σε φόρους, τέλη ή εισφορές, δεν συμψηφίζονται με οφειλές προς το Δημόσιο ή ασφαλιστικά ταμεία και δεν επηρεάζουν το εισόδημα για την καταβολή κοινωνικών ή προνοιακών παροχών.
- Στήριξη ανθρώπινου δυναμικού: ενισχύονται οι Περιφέρειες με στρατιωτικούς κτηνιάτρους, δίνονται κίνητρα και αποζημιώσεις σε ιδιώτες κτηνιάτρους και εκδοροσφαγείς, αποζημιώνεται όλο το προσωπικό που συμμετέχει στους ελέγχους και τις υγειονομικές δράσεις.
- Έκτακτα επιχειρησιακά μέτρα: προβλέπονται έκτακτες προσλήψεις για την κάλυψη αναγκών στο πεδίο, η υγειονομική ταφή νεκρών ζώων ολοκληρώνεται εντός 72 ωρών και δίνεται δυνατότητα προκαταβολής αποζημίωσης στους πληγέντες.
Με λίγα λόγια, προχωράμε σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης, παρόμοιο με αυτό του κορωνοϊού, με γρήγορες και ευέλικτες διαδικασίες προμηθειών, προσλήψεων και αποζημιώσεων, ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων περιορισμού της διασποράς της ευλογιάς. Με θεσμική θωράκιση και νέα εργαλεία.
– Η οζώδης δερματίτιδα καταγράφει κρούσματα σε ευρωπαϊκές χώρες. Ποιο είναι το σχέδιο πρόληψης και επιτήρησης της Ελλάδας μετά την ολοκλήρωση του εμβολιαστικού προγράμματος;
Την περίοδο 2015 έως και Δεκέμβριο 2023 υλοποιήθηκε επείγον προστατευτικός εμβολιασμός κατά της οζώδους δερματίτιδας στα βοοειδή. Σήμερα εφαρμόζεται στοχευμένη επιτήρηση σε τρεις άξονες: από τον Μάιο 2025 ορολογικοί έλεγχοι σε ζώα που δεν έχουν εμβολιαστεί, ώστε να διαπιστώνουμε αν κυκλοφορεί ο ιός, αυξημένη κλινική επιτήρηση στα σύνορα με την Τουρκία –ιδίως σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και στα νησιά Βορείου και Νοτίου Αιγαίου– και παθητική επιτήρηση σε όλη την επικράτεια με άμεση διερεύνηση κάθε ύποπτου περιστατικού.
Επιπλέον, ισχύει περίοδος ανάκτησης με κλινική και εργαστηριακή επιτήρηση σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Στόχος είναι η έγκαιρη ανίχνευση και η αποτροπή κάθε επανεισαγωγής ή αναζωπύρωσης.
– Τι γίνεται με τα βιολογικά προϊόντα; Ποιες ενέργειες αναλαμβάνει το ΥΠΑΑΤ για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία του συστήματος και τι ισχύει με τις πληρωμές;
Πάμε σε καθαρό τοπίο στα βιολογικά, με διαφάνεια και αυστηρούς ελέγχους. Ήδη δρομολογούμε κυρώσεις σε φορείς πιστοποίησης που ελέγχθηκαν και διαπιστώθηκαν παραβάσεις και ελλείψεις, ενώ υπήρξε εξαμηνιαία αναστολή διαπίστευσης για συγκεκριμένους φορείς από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης.
Οι προενταξιακοι έλεγχοι στις δράσεις βιολογικής κτηνοτροφίας και μελισσοκομίας έχουν αναδείξει μεγάλα ποσοστά μη συμμόρφωσης και αναδεικνύουν την ανάγκη άμεσης μεταρρύθμισης. Για αυτό η task force που συστήθηκε ετοιμάζει μια σειρά προτάσεων για ριζικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και στα προγράμματα επιδότησης.
Σημειώνεται ότι το Υπουργείο είναι απολύτως προσηλωμένο στον ευρωπαϊκό στόχο για 25% βιολογική παραγωγή έως το 2030, αλλά αυτό απαιτεί ταυτόχρονα να διασφαλιστεί η αξιοπιστία των συστημάτων πιστοποίησης, ώστε να προστατεύσουμε τους έντιμους παραγωγούς και τους καταναλωτές.
Η βούληση είναι σαφής: όπου υπάρχουν παραβάσεις θα επιβάλλονται κυρώσεις, χωρίς εξαιρέσεις. Μηδενική ανοχή — όποιος δεν τηρεί τους κανόνες θα υποστεί επιπτώσεις. Για τις πληρωμές, προχωρούν μόνο όπου έχουν ολοκληρωθεί οι απαιτούμενοι έλεγχοι.
Για τα νέα βιολογικά, το θέμα είναι υπό αξιολόγηση σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δεν θα προχωρήσουν αν δεν διασφαλιστεί πλήρως η νομιμότητα και η τήρηση των κανόνων, ενώ για τα παλιά βιολογικά έχει τεθεί στόχος ολοκλήρωσης πληρωμών έως το τέλος του 2025.
Πιστεύουμε βαθιά στα βιολογικά προϊόντα και στην αξία τους για τον παραγωγό, τον καταναλωτή και το περιβάλλον, δεν θα αφήσουμε λίγους να δημιουργούν πρόβλημα στους πολλούς και θα κρατήσουμε την αξιοπιστία του κλάδου ψηλά με σωστούς και διαφανείς ελέγχους παντού, τόσο στους φορείς πιστοποίησης όσο και στους παραγωγούς».
– Έχετε συμπληρώσει σχεδόν 4 μήνες στο ΥΠΑΑΤ, ποιος είναι ο απολογισμός σας μέχρι τώρα και ποιες προτεραιότητες βάζετε για τη συνέχεια;
Ήταν μια δύσκολη περίοδος για το ΥΠΑΑΤ και το λέω ευθέως, καθημερινά αφιερώνω περίπου το 90% του χρόνου μου στη διαχείριση της ευλογιάς των αιγοπροβάτων, στη μετάβαση και τις πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ, και στα ζητήματα των βιολογικών, χωρίς να αφήνουμε πίσω τα υπόλοιπα κρίσιμα αντικείμενα του Υπουργείου.
Ο πρωτογενής τομέας είναι κινητήριος δύναμη για την ύπαιθρο και την περιφέρεια, στήριγμα της οικονομίας και της διατροφικής ασφάλειας της χώρας, με απτό αποτύπωμα στην καθημερινότητα κάθε πολίτη. Από τους ελέγχους στην ασφάλεια τροφίμων και την υγεία των ζώων, μέχρι τη φυτοϋγεία και τις καλλιέργειες, από την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες μέχρι τον στρατηγικό σχεδιασμό για την αγροτική ανάπτυξη, έχουμε ακόμη πολλά να κάνουμε και θα τα κάνουμε.
Πιστεύω στις δυνατότητες του τομέα και αυτό φαίνεται ήδη: εξαγωγές με δυναμική, μοναδικά ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντα, παραγωγοί που επενδύουν στην ποιότητα. Το στοίχημα είναι να επενδύσουμε έξυπνα, με αναπτυξιακούς όρους και έμφαση στην ποιότητα και την ιχνηλασιμότητα, να μειώσουμε το διοικητικό βάρος με ψηφιακά εργαλεία και ελέγχους βάσει ανάλυσης κινδύνου, να εξασφαλίσουμε έγκαιρη χρηματορροή στις εκμεταλλεύσεις και να τις κάνουμε πιο ανθεκτικές σε ασθένειες, ακραίο καιρό και διακυμάνσεις της αγοράς.
Θέλω οι νέοι να μείνουν στον κλάδο και να προχωρήσουν με προοπτική. Έχουμε τη βούληση και την πίστη, δουλεύουμε συλλογικά με τις υπηρεσίες και τους φορείς και θα προχωρήσουμε σε ό,τι χρειάζεται για να ανεβάσουμε τον πρωτογενή τομέα ένα επίπεδο πιο πάνω.
Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η δύσκολη συγκυρία αποτελεί κρίσιμη ευκαιρία για να γυρίσει σελίδα η αγροτική πολιτική της χώρας, για ολική ρήξη με τις παθογένειες του παρελθόντος και για τολμηρά βήματα μπροστά. Ο πρωτογενής τομέας πρέπει να είναι μοχλός οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Η μετάβαση από ένα παρωχημένο επιδοματικό μοντέλο σε ένα αναπτυξιακό μοντέλο αγροτικής πολιτικής, με έμφαση στην τεχνολογία, τους νέους αγρότες και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είναι μονόδρομος.