«Καμπανάκι» ΕΟΔΥ για τον κίνδυνο έξαρσης κρουσμάτων ελονοσίας λόγω καλοκαιριού

Ο ΕΟΔΥ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ζητώντας από τους επαγγελματίες υγείας υψηλό δείκτη εγρήγορσης

Ενόψει της έναρξης της περιόδου κυκλοφορίας των κουνουπιών ο ΕΟΔΥ απέστειλε προς όλους τους γιατρούς μια επείγουσα ανακοίνωση προειδοποιώντας για τον κίνδυνο εμφάνισης κρουσμάτων ελονοσίας.

Ο ΕΟΔΥ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ζητώντας από τους επαγγελματίες υγείας υψηλό δείκτη εγρήγορσης, ώστε να προλαμβάνονται τόσο οι επιπλοκές στους ασθενείς, όσο και η τοπική μετάδοση της νόσου.

Δείτε ολόκληρη την ανακοίνωση ΕΔΩ

Ανησυχία για την πιθανότητα εγχώριων κρουσμάτων

Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, η Ελλάδα καταγράφει κάθε χρόνο εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας, κυρίως από μετανάστες ή ταξιδιώτες που επιστρέφουν από ενδημικές περιοχές της Ασίας και της υποσαχάριας Αφρικής.

Το 70% των περιστατικών από το 2009 έως το 2024 αφορούσε μετανάστες από χώρες όπως το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και η Ινδία.

Ωστόσο, το ιδιαίτερα ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν και κρούσματα με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, κυρίως σε αγροτικές περιοχές της χώρας.

Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η αναφορά σε περιστατικά ενδονοσοκομειακής μετάδοσης ελονοσίας από το πιο επικίνδυνο παράσιτο, το Plasmodium falciparum, σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία (συμβάντα το 2017, 2020 και 2021).

Ελονοσία: Εξαιρετικής σημασίας η έγκαιρη διάγνωση από τα πρώτα συμπτώματα

Η ανακοίνωση, την οποία υπογράφει η υπεύθυνη του τμήματος επιδημιολογικής επιτήρησης Δανάη Περβανίδου, τονίζει πως η άμεση διάγνωση και θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας, καθώς καθυστέρηση στην έναρξη αγωγής – ειδικά στην περίπτωση του P. falciparum – μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδια επιδείνωση της υγείας και θάνατο.

Οι επαγγελματίες υγείας καλούνται να συμπεριλαμβάνουν την ελονοσία στη διαφορική διάγνωση σε κάθε περιστατικό με κλινική υποψία ελονοσίας: εμπύρετο ή/και κακουχία, ή/και άλλα συμπτώματα συμβατά με ελονοσία (όπως κεφαλαλγία, ρίγη, εφιδρώσεις, αρθραλγία/μυαλγία, ναυτία, έμετο, διάρροια, βήχα), ή με ιστορικό εμπύρετου που δεν μπορεί να αποδοθεί σε άλλη προφανή αιτία κατά τον τελευταίο μήνα, ιδίως εάν συνυπάρχει θρομβοπενία ή/και αναιμία ή/και σπληνομεγαλία, που αφορά σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες:

Άτομα από ή με ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές περιοχές.
Άτομο με πρόσφατη νοσηλεία σε νοσοκομείο με ενδεχόμενη συνύπαρξη με εισαγόμενο περιστατικό.
Άτομο του οποίου η κλινική εικόνα δεν εξηγείται από άλλη γνωστή αιτία.

Επίσης, ο ΕΟΔΥ προειδοποιεί πως η ελονοσία μπορεί να υποτροπιάσει, ακόμη και έως μετά από 5 χρόνια από την αρχική λοίμωξη, αν δεν χορηγηθεί η κατάλληλη ριζική αγωγή. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ασθενείς που δεν εμφανίζουν πυρετό, αλλά παρουσιάζουν ύποπτα εργαστηριακά ευρήματα όπως αναιμία ή θρομβοπενία.

Επίσης, συστήνεται προσοχή στα ψευδώς αρνητικά τεστ (ταχείας διάγνωσης, αλλά και εργαστηριακά) και συστήνεται η τακτική επανάληψη εξετάσεων για 2 έως 3 εικοσιτετράωρα, αν η κλινική εικόνα του ασθενούς συνηγορεί για ελονοσίας.

Στην Ελλάδα του 2025, η ελονοσία δεν είναι παρελθόν

Η Ελλάδα δεν θεωρείται ενδημική χώρα για ελονοσία, αλλά υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες για περιστασιακή τοπική μετάδοση, κυρίως σε περιοχές με παρουσία του κουνουπιού Anopheles και σε κοινότητες με υψηλό αριθμό μεταναστών από ενδημικές χώρες.

Ο ΕΟΔΥ δηλώνει ξεκάθαρα πως η παρουσία κουνουπιών-φορέων και η μαζική μετακίνηση πληθυσμών από ενδημικές χώρες συνθέτουν έναν υπαρκτό επιδημιολογικό κίνδυνο. Το μήνυμα προς τους γιατρούς είναι σαφές: αν δεν τεθεί έγκαιρα η διάγνωση, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι θανατηφόρες.

Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, από το 2020 και μετά καταγράφονται περιστασιακά ακόμη και εγχώρια κρούσματα χωρίς σαφές ιστορικό ταξιδιού, τα οποία συνήθως σχετίζονται με μεταδόσεις από μολυσμένα κουνούπια στην Ελλάδα.

Συνοπτικά δεδομένα από τον ΕΟΔΥ:

2020: 39 κρούσματα (όλα εισαγόμενα)
2021: 46 κρούσματα (όλα εισαγόμενα)
2022: 57 κρούσματα (1 πιθανώς εγχώριο)
2023: 50 κρούσματα (2 εγχώρια, πιθανή μετάδοση από κουνούπια)

Για το 2024, δεν υπάρχουν ακόμη πλήρη στοιχεία, αλλά ο ΕΟΔΥ συνεχίζει την επιτήρηση σε περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος εγχώριας μετάδοσης (π.χ. Λακωνία, Μακεδονία, Θεσσαλία).

Ο ΕΟΔΥ εφαρμόζει μέτρα πρόληψης, όπως ψεκασμούς και επιδημιολογική επιτήρηση.

Ανάγκη παροχής υγειονομικής φροντίδας στους αλλοδαπούς ασθενείς μετανάστες και πρόσφυγες

Λόγω της ανάγκης διασφάλισης της υγείας των ασθενών και της δημόσιας υγείας, από τον ΕΟΔΥ συστήνεται να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση όλων των ασθενών με ελονοσία (ή με υποψία ελονοσίας) στις υπηρεσίες υγείας (όπως προβλέπεται και στο Σχέδιο Δράσης για την Αντιμετώπιση της Ελονοσία «ΜΕΡΟΠΗ» του Υπουργείου Υγείας), για διάγνωση, περίθαλψη και θεραπεία.

Είναι πολύ σημαντικό, επίσης, να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να εξασφαλίζεται η γλωσσική επικοινωνία με τους αλλοδαπούς ασθενείς, μετανάστες και πρόσφυγες, ώστε να εξηγείται και να επισημαίνεται στους ασθενείς εξαρχής η ανάγκη νοσηλείας και παραμονής τους στο νοσοκομείο έως την πλήρη αντιμετώπισή τους και τη λήψη οδηγιών από τους ιατρούς, με στόχο την ορθή ιατρική τους εκτίμηση και τη συμμόρφωσή τους στη θεραπευτική αγωγή (π.χ. αγωγή και με Πριμακίνη 14 ημερών για την ελονοσία από Ρ.νίναχ ή Plovale).

Είναι, επίσης, πολύ σημαντικό και συνιστάται να κρατούνται εξαρχής στοιχεία επικοινωνίας των ασθενών, προκειμένου να μπορούν να εντοπισθούν, εάν προκύψει ανάγκη.

Η επιστροφή της ελονοσίας

Η επιστροφή της ελονοσίας ως δημόσια απειλή σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι γεγονός. Για την καταπολέμηση της απαιτείται πρόσβαση σε εμβόλια και κουνουπιέρες επεξεργασμένες με εντομοκτόνα, καθώς και νέες θεραπείες, δήλωσαν οι ειδικοί

Ο αριθμός των κρουσμάτων ελονοσίας παγκοσμίως έφτασε τα 263 εκατομμύρια το 2023, μια αύξηση 11 εκατομμυρίων κρουσμάτων συγκριτικά με το 2022, εν μέσω στασιμότητας της προόδου για την εξάλειψη της ασθένειας που μεταδίδεται από κουνούπια, σύμφωνα με νέα έκθεση.

Ενώ εκτιμάται ότι 2,2 δισεκατομμύρια κρούσματα ελονοσίας και 12,7 εκατομμύρια θάνατοι έχουν αποτραπεί από το 2000 λόγω των παγκόσμιων προσπαθειών για την υγεία, τα τελευταία χρόνια η έλλειψη χρηματοδότησης, η επίδραση της πανδημίας COVID-19 στα συστήματα υγείας, η πολιτική αστάθεια στις χώρες που μάχονται την ελονοσία και άλλες προκλήσεις έχουν δυσχεράνει την αντιμετώπιση.

Δυσμενείς είναι τέλος οι προβλέψεις των επιστημόνων για την ελονοσία, σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, η οποία ευνοεί την ανεξέλεγκτη αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών.

Δείτε τα δύο παραρτήματα της ανακοίνωσης του ΕΟΔΥ

*Σε ποια νοσοκομεία και υγειονομικές δομές ανά ΥΠΕ γίνεται η διάθεση δοκιμασιών ταχείας διάγνωσης ελονοσίας (Απρίλιος 2025)
*Σε ποιες χώρες ενδημεί η ελονοσία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)

Πηγή: iatropedia.gr