Ποιες χώρες θα πάρουν μέρος – Η σημασία της συμμετοχής της Ελλάδας – Η θέση της Αθήνας και ο παράγοντας Τουρκία
Την πρόσκληση απηύθυνε ο ίδιος ο Εμανουέλ Μακρόν στον Κυριάκο Μητσοτάκη κατά την επίσκεψή του τελευταίου στο Παρίσι, στα τέλη του Σεπτέμβρη κατά την υπογραφή της ελληνογαλλικής συμφωνίας. Η διαφορά μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας είναι κάτι περισσότερο από καθαρή. Ενώ το Βερολίνο είχε ευθέως αποκλείσει την Ελλάδα και στις δύο διασκέψεις που έχει διοργανώσει, το Παρίσι κινήθηκε στον αντίποδα.
Ο Ερντογάν, μάλιστα, προσπάθησε να εκβιάσει, απειλώντας ότι εάν προσκληθεί η Αθήνα και η Λευκωσία, η Τουρκία δεν θα συμμετάσχει. Οι Γάλλοι τον αγνόησαν, με αποτέλεσμα η Τουρκία να «καταπιεί» τον εκβιασμό της και να δηλώσει ότι θα συμμετάσχει δια του υφυπουργού Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ.
Στην διεθνή διάσκεψη για τη Λιβύη, λοιπόν, συμμετέχουν η Γαλλία, η οποία την οργανώνει από κοινού με τη Γερμανία, η Ιταλία, η Λιβύη (έχουν προσκληθεί ο Πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου Μοχάμεντ Μένφι και ο πρωθυπουργός Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά), η Τουρκία, η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, εκπρόσωποι του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ (με την αντιπρόεδρο Καμάλα Χάρις), η Ρωσία (με τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ), η Αίγυπτος (με τον πρόεδρο Σίσι) και άλλοι.
Η Λιβύη παραμένει ουσιαστικά διαιρεμένη χώρα. Η μεταβατική κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να γεφυρώσει το ρήγμα και να επανενοποιήσει τη χώρα. Αν προσθέσει κανείς και τις εξωτερικές δυνάμεις που εμπλέκονται τότε το μίγμα είναι εκρηκτικό.
Οι αντικρουόμενες δυνάμεις αποτυπώθηκαν και στην αιφνίδια αποπομπή της Λίβυας υπουργού Εξωτερικών Νάιλα Αλ-Μανγκούς, λίγες μόλις μέρες πριν την Διάσκεψη. Κατηγορήθηκε προσχηματικά για «διοικητικές παραβάσεις» και πως «ενεργούσε χωρίς συντονισμό» με την Τρίπολη.
Στην πραγματικότητα, η φιλοτουρκική πτέρυγα (Αδελφοί Μουσουλμάνοι και άλλοι) δεν επιθυμούσε την παρουσία της. Η Μανγκους ήταν, άλλωστε, προγραμματισμένη εδώ και καιρό, όταν είχε μήνες νωρίτερα ζητήσει την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και των μισθοφόρων τζιχαντιστών της Άγκυρας ενώπιον του Τούρκου ομολόγου της. Έκτοτε, η Άγκυρα και οι σύμμαχοί της απαιτούσαν την καρατόμησή της. Είχαν φτάσει, μάλιστα, να εισβάλουν και στην έδρα του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης. Τελικά, η πραξικοπηματική απόλυσή της δεν πέρασε.
Στο μενού της Διάσκεψης βρίσκονται δύο σημαντικά θέματα. Το πρώτο είναι οι εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για τις 24 Δεκεμβρίου 2021.
Το δεύτερο είναι η αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων. Η θέση της Αθήνας είναι ξεκάθαρη και στα δύο αυτά. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, που θα μεταβεί στο Παρίσι, θα τονίσει τη σημασία της τήρησης του χρονοδιαγράμματος που έχει συμφωνηθεί για τη διεξαγωγή εκλογών, όπως επίσης και την απόσυρση όλων των ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων το συντομότερο δυνατόν.
Κάθε υποχώρηση από τις παραπάνω δεσμεύσεις θα δώσει πατήματα για διολίσθηση σε εντάσεις, ίσως και συγκρούσεις. Η Τουρκία, με τους ισλαμιστές μισθοφόρους και τις δυνάμεις της στη Λιβύη, έχει συμφέρον να αναβάλει όσο το δυνατόν περισσότερο τη διεξαγωγή των εκλογών, επειδή έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα στη Λιβύη αφ’ ενός ασκεί μεγάλη επιρροή, αφ’ ετέρου δεν πιέζεται να αποσύρει τις δυνάμεις της και τους τζιχαντιστές μισθοφόρους.
Οι τουρκικές δυνάμεις τους παραμένουν στη Λιβύη, παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που απαιτεί την αποχώρηση όλων των ξένων μαχητών. Η Άγκυρα επιδιώκει με τους 11.000 περίπου ισλαμιστές μισθοφόρους που έχει στείλει εκεί, να εξασφαλίσει ότι οι ελεγχόμενοι από την ίδια Λίβυοι πολιτικοί θα παραμείνουν στο τιμόνι.
Ο Ερντογάν δεν έχει κανένα περιθώριο να υποχωρήσει στην Λιβύη, ο έλεγχος της οποίας είναι κομβικός για να μην καταρρεύσει το δόγμα «Γαλάζια Πατρίδα», το οποίο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο παράνομο μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης που είχε υπογράψει με την κυβέρνηση Σαράτζ.
Στο μέτωπο της Λιβύης πάντως έχει ξαναμπεί και ο αμερικανικός παράγοντας. Μην ξεχνάμε και το ψήφισμα στο Κογκρέσο, το οποίο ζητά να ενταθούν οι διπλωματικές προσπάθειες, ώστε να πεισθούν οι εμπλεκόμενες χώρες να διακόψουν την παροχή οπλισμού και χρηματοδότησης στις δύο πλευρές. Ζητά επίσης να γίνει περισσότερο ενεργή η υποστήριξη των ΗΠΑ στις προσπάθειες για την τήρηση του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ και για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου πετρελαίου. Όλα τα παραπάνω πλήττουν την Τουρκία, η οποία βλέπει ότι η Διάσκεψη θα της αφαιρέσει την ανοχή που απολάμβανε μέχρι τώρα.
Η διπλωματική βαρύτητα της Διάσκεψης είναι δεδομένη για τον τρόπο που θα εξελιχθούν το επόμενο διάστημα τα πράγματα στη Λιβύη. Το κλίμα που θα επικρατήσει στο Παρίσι, πάντως, θα επηρεαστεί και από φαινομενικά άσχετα γεγονότα. Η πίεση του μεταναστευτικού στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας στα σύνορα με την Πολωνία δεν είναι τυχαία.
