Η Λητώ Πασχάλη Ρίτσου μας υποδέχτηκε στο σπίτι του παππού της Γιάννη Ρίτσου όπου πλέον κατοικεί μόνιμα η ίδια, και συζητήσαμε για την κληρονομιά του επιθέτου της καθώς και πως την επηρέασε στη ζωή της.
Τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου διδάσκονται στα σχολεία από πάρα πολύ νωρίς. Εσύ πως ένιωθες όταν διάβαζαν στην τάξη τα ποιήματα του παππού σου ;
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Είχα πάντα δυο συναισθήματα, αισθανόμουν πάντα πολύ άβολα, αλλά και πολύ περιφανή. Από όταν ήμουν 1η δημοτικού μέχρι και όταν έφτασα 3η λυκείου. Η θετική αποδοχή των παιδιών όταν άκουγαν τα ποιήματα, μου δημιουργούσε ένα πολύ ζεστό συναίσθημα».
Το επίθετο, στην πορεία της ζωής σου έφερε εμπόδια ή σε βοήθησε;
(Με κοιτάει με μια ειλικρίνεια στα μάτια την ώρα που την ρωτάω και μου απαντάει)
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: « Θα σου πω, τίποτα από τα δυο, γιατί δεν το χρησιμοποίησα κάπως, δεν το εκμεταλλεύτηκα, δεν το άφησα να με ορίσει. Δεν το χρησιμοποίησα για να μπω κάπου, ούτε και για να κερδίσω κάτι. Όποτε απλά με συνόδευε, δεν με όριζε. Η μόνη άβολη στιγμή που έχω για το επίθετο μου είναι όταν κάποιος με συστήνει σε κάποιον γνωστό του ή φίλο του, πρώτα μέσω του επιθέτου μου και μετά ως Λητώ».
Λέγοντας μου πως της λείπει να την γνωρίζουν ως Λητώ, όχι για την ιστορία που κουβαλάει το επίθετο της.
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Αυτό είναι που με δυσκολεύει λίγο και με φέρνει σε άβολη θέση, αλλά πια με τα χρόνια το έχω συνηθίσει».
Υπάρχουν αναφορές που λένε, πως ο Γιάννης ο Ρίτσος ότι δεν κατάφερε να το μάθει από το σχολείο το έμαθε από την βιβλιοθήκη της μητέρας του. Μέσα από αυτήν την βιβλιοθήκη έμαθε και πρώτη φορά για την Αριστερά; Η βιβλιοθήκη αυτή υπάρχει ακόμα ;
- Η Λητώ συμφώνησε πως όντως ότι έμαθε το έμαθε από αυτήν την βιβλιοθήκη, και ότι εκεί γνώρισε πρώτη φορά την Αριστερά.
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: « Η βιβλιοθήκη αυτή υπάρχει ακόμα είναι όμως μοιρασμένη σε διαφορά σπίτια γιατί η έκταση της είναι πολύ μεγάλη».
Η μητέρα του τι ρόλο έπαιξε στην ζωή του;
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: « Η μητέρα του ήταν ένας άνθρωπος, οποίος τον όρισε, τον βοήθησε και τον ανέβαζε πολύ. Ήταν ένας άνθρωπος, που από όταν ήταν 8 χρόνων του έλεγε εσύ θα γίνεις μεγάλος ποιητής. Είχε επενδύσει παρά πολύ σε εκείνον, του διάβαζε συνέχεια και τον πήγε πολύ παρακάτω στην ζωή του. Ήταν ένα σημείο αναφοράς για αυτόν η μητέρα του». Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από το να σε υποστηρίζει ο γονιός σου.
Ποιο ποίημα είναι αυτό που θα ξεχώριζες από όλα αυτά που έχει γράψει ο παππούς σου;
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Το αγαπημένο μου ποίημα», το σκέφτηκε αρκετά πριν μας απαντήσει « θα έλεγα πως είναι ο Επιτάφιος, γιατί μου δείχνει παρά πολύ τα συναισθήματα, που μπορεί να είχε η μάνα , την ώρα που λέει αυτά τα λόγια. Επίσης ένα στοιχείο που με σοκάρει πολύ με τον Επιτάφιο είναι ότι ήταν 27 χρόνων όταν το έγραψε». Συγκρίνοντας την ηλικία της λέγοντας μας πως ήταν νεότερος από την ίδια τώρα. « Με σοκάρει, ο συναισθηματικός του πλούτος, τι μπορεί να σκεφτόταν και να ένιωθε την ώρα που έγραφε τον Επιτάφιο. Οπότε ήταν και θα είναι πάντα το αγαπημένο μου ποίημα».
Θα πρότεινες σε κάποιον που θα ήθελε να μάθει για τον περασμένο αιώνα να διαβάσει Γιάννη Ρίτσο;
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Σίγουρα, νομίζω πως έχει το μεγαλύτερο εύρος έργου ανάμεσα στους Έλληνες ποιητές. Ένα λάθος που γίνεται συχνά είναι ότι πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι γράφει μόνο για κομματικά-πολιτικά ζητήματα και θα ήθελα να το αναφέρω αυτό. Έχει γράψει παρά πολλά ερωτικά ποιήματα, πολλά θεατρικά, για την φύση, για τον άνθρωπο, όποτε το εύρος της ποίησης του είναι μεγάλο. Οπότε σίγουρα μπορεί να διδάξει πολλά στον αναγνώστη που θέλει να μάθει για τον Γιάννη Ρίτσο, το έργο του και τον περασμένο αιώνα».
Υπάρχει κάποιος μέσα από την οικογένεια που συνεχίζει την πένα του Γιάννη Ρίτσου ;
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Κατα κάποιο τρόπο η μητέρα μου. Γράφει μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία. Την θαυμάζω πολύ ως συγγραφέα αλλά και ως μητέρα» .
Την ρωτήσαμε να μας πει το όνομα της μητέρας της το οποίο είναι, Έρη Ριτσου
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Το επίθετο δεν ορίζει ούτε εκείνη, είναι μια οντότητα μόνη της και έχει δημιουργήσει το δικό της έργο, το οποίο είναι και αυτό πολύ αξιοθαύμαστο, κατά την δίκη μου προσωπική άποψη».
Κλείνοντας την συνέντευξη την ρωτήσαμε , αν θα ήθελε να μας πει μερικούς στίχους από τον Επιτάφιο, και όπως έκανε.
Λητώ Πασχάλη Ρίτσου: «Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου,πουλάκι τῆς φτωχιᾶς αὐλῆς, ἀνθὲ τῆς ἐρημιᾶς μου, πῶς κλείσαν τὰ ματάκια σου καὶ δὲ θωρεῖς ποὺ κλαίω καὶ δὲ σαλεύεις, δὲ γρικᾷς τὰ ποὺ πικρὰ σοῦ λέω;»
Ευχαριστούμε πολύ την Λητώ Ρίτσου για την όμορφη συζήτηση που είχαμε.