Στο έλεος μιας μεγάλης φωτιάς η Αθήνα φέτος το καλοκαίρι: «Η πόλη διαθέτει όλα τα στοιχεία για μία πυρκαγιά σαν του Λος Άντζελες»

Πυρκαγιά στον Βαρνάβα Αττικής, Κυριακή 11 Αυγούστου 2024 (ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ / EUROKINISSI)

Το 2025 αναμένεται να είναι ένα από τα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί – Το καμπανάκι των ειδικών για να μην φτάσουν ξανά οι φλόγες μέσα στον αστικό ιστό της Αττικής

Ως μία πόλη αρκετά ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή και στις φωτιές, περιγράφεται η Αθήνα από επιστήμονες που μίλησαν στην «Financial Times». Σε έρευνα που έκανε η βρετανική εφημερίδα σχετικά με τις φωτιές που αναμένεται να εκδηλωθούν φέτος το καλοκαίρι, η Αθήνα φαίνεται πως βρίσκεται στην χειρότερη θέση μιας και «συνθέτει το τέλειο μείγμα για ένα τέτοιο φαινόμενο».

Ο λόγος δυστυχώς γίνεται για τα «καύσιμα» που διαθέτει η Αθήνα τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν μία φωτιά εξίσου μεγάλη σαν αυτή του Λος Άντζελες. Τα «καύσιμα» αυτά, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, είναι η υπερβολική ζέστη, οι ισχυροί άνεμοι, τα ξερά δάση και τα κτίρια που εξαπλώνονται στα βουνά, τους λόφους και την θάλασσα.

Ο διευθυντής Έρευνας στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, προβλέπει πως η επόμενη μεγάλη φωτιά στην Αθήνα πιθανόν να είναι στον Υμηττό.

«Είναι ένα βουνό διάσπαρτο με ιστορικά μοναστήρια και πευκοδάση. Νομίζω ότι θα είναι η επόμενη (σ.σ. φωτιά), αναφέρει.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, προσομοιώσεις που έγιναν έναν ατμοσφαιρικό μοντελιστή, δείχνουν «πολύ γρήγορη πρόοδο» εάν ενισχυόταν από ισχυρούς ανέμους.

Χρησιμοποιώντας το ξερό δάσος και τη βλάστηση του βουνού ως πηγή καυσίμου, οι φλόγες θα μπορούσαν γρήγορα να κατέβουν προς την πόλη, κοντά σε μια περιοχή που στεγάζει την πανεπιστημιούπολη, στα όρια της πόλης.

Σε άλλο σημείο αναφέρεται πως αν και ο Υμηττός είναι αρκετά προστατευμένος τους καλοκαιρινούς μήνας, μία μεγάλη φωτιά είναι πολύ πιθανόν να συμβεί, αναφέρει το ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε και στα «Νέα».

Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας κατέγραψε τις καμένες δασικές εκτάσεις στον Βαρνάβα όπως και κοντά στο Αστεροσκοπείο της Πεντέλης, εκεί όπου βρίσκονται οι επιστήμονες οι οποίοι ερευνούν τη σχέση μεταξύ των μετεωρολογικών συνθηκών και των θανατηφόρων πυρκαγιών.

Ακόμα και οι ίδιοι φαίνεται πως αιφνιδιάστηκαν από την τεράστια φωτιά στον Βαρνάβα που έφτασε στην πόρτα τους τον περασμένο Αύγουστο. «Η πυρκαγιά ήταν σοκ για πολλούς ανθρώπους» εξηγεί ο Λαγουβάρδος.

«Αν και η περιοχή της Αττικής έχει πληγεί από πολλές πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια, τροφοδοτούμενες από θερμοκρασίες ρεκόρ, ήταν η πρώτη φορά που μια φωτιά ήταν τόσο κοντά στον αστικό ιστό» προσθέτει για τις φλόγες που έφτασαν έως το Πάτημα Χαλανδρίου.

«Αυτό που έλειπε ήταν το στοιχείο του ανέμου», λέει ο Τόμας Σμιθ, αναπληρωτής καθηγητής Περιβαλλοντικής Γεωγραφίας στη London School of Economics, επισημαίνοντας έναν κρίσιμο παράγοντα που μπορεί να κλιμακώσει μια πυρκαγιά από διαχειρίσιμη σε καταστροφική.

Οι εύκολοι στόχοι

Η Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις, όπως το Ντάλας, η Λισαβόνα, το Σίδνεϊ και το Κέιπ Τάουν, είναι αυτό που ορισμένοι επιστήμονες αποκαλούν «καθιστές πάπιες», δηλαδή εύκολους στόχους.

Το κλίμα και οι γεωγραφικές συνθήκες σημαίνουν ότι είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε καταστροφές που σχετίζονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Με το 2025 να αναμένεται να είναι ένα από τα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί, οι επιστήμονες προειδοποιούν για αυξανόμενο κίνδυνο καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ζεστές, ξηρές και θυελλώδεις συνθήκες που οδήγησαν στις πυρκαγιές στο Λος Άντζελες ήταν περίπου 35% πιο πιθανό να οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.

Στην περίπτωση της Αθήνας, η μοντελοποίηση από τον Χρήστο Γιαννακόπουλο του Εθνικού Αστεροσκοπείου δείχνει ότι, σε ένα «σενάριο συνήθους πρακτικής», όπου σημειώνεται μικρή πρόοδος στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η πόλη αναμένεται να έχει έως και 40 πρόσθετες ημέρες με μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 35°C κάθε χρόνο έως το 2050, σε σύγκριση με την περίοδο από το 1981 έως το 2000.

Η ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, όπως και άλλες «καθιστές πάπιες», έχει το «τέλειο μείγμα» στοιχείων που απαιτούνται για μια σημαντική πυρκαγιά, παρατηρεί ο Τζο ΜακΝόρτον, ειδικός στα μοντέλα για την επιφάνεια της Γης στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προβλέψεων.

«Οι πυρκαγιές χρειάζονται καύσιμα συχνά με τη μορφή βλάστησης, μια πηγή ανάφλεξης όπως υπερβολική ζέστη ή μια ανθρωπογενής φωτιά, και τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες», λέει και προσθέτει πως βασικό ρόλο σε αυτό το «τέλειο μείγμα» προφανώς παίζουν και οι ισχυροί άνεμοι.

Όλα αυτά επιδεινώνονται από την αστική εξάπλωση. Ενώ οι δασικές πυρκαγιές δεν αποτελούν νέο φαινόμενο, καθώς είναι μέρος του οικοσυστήματος της γης επί χιλιετίες, περισσότεροι άνθρωποι ζουν τώρα κοντά σε δυνητικά μεγάλες πηγές καυσίμων.

Όπως επισημαίνεται στο ρεπορτάζ, «από τη δεκαετία του 1950, τα κτίρια στην Αθήνα εξαπλώνονται πλησιάζοντας τα βουνά, τους λόφους και τη θάλασσα που περιβάλλουν την περιοχή», δημιουργώντας σημεία ανάφλεξης για φωτιές.

Μια παρόμοια κατάσταση με την φονική φωτιά στο Λος Άντζελες που κόστισε τη ζωή 30 ανθρώπων, θα μπορούσε να διαδραματιστεί στην Αθήνα, προειδοποιούν οι επιστήμονες, όπου μια περίοδος βροχοπτώσεων ακολουθούμενη από ξηρασία και θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου θα εξασφάλιζε αφθονία καυσίμων.

Εκτός από τα πευκοδάση, η θαμνώδης βλάστηση έχει αυξηθεί καθώς η γεωργία έχει μειωθεί, με την απώλεια αιγών και προβάτων που παραδοσιακά κρατούσαν τη βλάστηση υπό έλεγχο, σημειώνει ο Σμιθ της ISE.

Οι πυρκαγιές έχουν και μακροπρόθεσμες συνέπειες, όπως τις πλημμύρες, εξηγεί ο Μιχάλης Διακάκης, ειδικός σε καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα και ακραία φαινόμενα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Αυτός ο κίνδυνος διαρκεί έως και μία δεκαετία ύστερα από πυρκαγιά σε ορισμένες περιοχές, τονίζει, και μπορεί να είναι πολύ πιο καταστροφικός για τα κέντρα των πόλεων.

«Είναι εύκολο να μπλοκάρει το τμήμα ενός ποταμού, σπρώχνοντας το νερό έξω και κατακλύζοντας την περιοχή. Οι πλημμύρες τελικά θα κατέβουν προς το κέντρο της πόλης».