Το μεσημέρι ξεκινάει η Σύνοδος – Χαμηλές προσδοκίες από Αθήνα, λόγω Μέρκελ – «Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι η Τουρκία θα αλλάξει τη συμπεριφορά της αν δεν της ασκηθεί πίεση», δήλωσε ο Μητσοτάκης στην προπαρασκευαστική Σύνοδο των ηγετών του ΕΛΚ – Τι προβλέπει το Προσχέδιο Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής
Με χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών, καθώς το γεωπολιτικό παίγνιο που παίζεται είναι πολύ σκληρό, αλλά αποφασισμένος να επιμείνει τόσο στη ρητή αναφορά για επιβολή κυρώσεων κατά της Άγκυρας όσο και στην ηθική δέσμευση για ευρωπαϊκό εμπάργκο όπλων προς το καθεστώς Ερντογάν, προσέρχεται ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που ξεκινά το μεσημέρι στις Βρυξέλλες.
Αν και στην ατζέντα της συνάντησης των «27» υπάρχουν και άλλα μείζονα ζητήματα, όπως ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ταμείο Ανάπτυξης, καθώς και η τελική διευθέτηση της συμφωνίας για την έξοδο της Βρετανίας από την Ένωση (Brexit), η Ελλάδα και η Κύπρος θα δώσουν έντονη διπλωματική μάχη για να μπουν στο τραπέζι και οι ευρωτουρκικές σχέσεις και να τιμήσει η ευρωπαϊκή ηγεσία τη δέσμευση της ότι δεν θα κάνει εσαεί τα στραβά μάτια στην παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας.
Η επαμφοτερίζουσα στάση που τηρεί το Βερολίνο, καθώς η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, που είναι και προεδρεύουσα της ευρωπαϊκής Συνόδου, επιδιώκει να μείνει και πάλι στο απυρόβλητο η Τουρκία, προβληματίζει μεν την ελληνική κυβέρνηση, αλλά δεν αλλάζει τη διάθεση να τεθεί με ένταση το ζήτημα της τουρκικής παραβατικότητας. Είναι γνωστό, άλλωστε ότι αν ήταν στο χέρι της Γερμανίας δεν θα γινόταν καμία αναφορά στην Τουρκία, κάτι που επιδιώχθηκε και στη Σύνοδο του Οκτωβρίου, αλλά εν τέλει άλλαξε, καθώς η πλειονότητα των Ευρωπαίων ηγετών επείσθη για τη βασιμότητα των ελληνικών θέσεων.
Υπό αυτό το πρίσμα, αρμόδιες πηγές που γνωρίζουν το θέμα που επικρατεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εκτιμούν ότι η πλέον ρεαλιστική προσδοκία είναι να περιληφθεί στα συμπεράσματα που θα καταλήξει αύριο, Παρασκευή, η Σύνοδος των «27» η οδηγία προς τον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική Μπορέλ να καταρτίσει κατάλογο κυρώσεων κατά της Άγκυρας που θα ενεργοποιηθεί το αμέσως προσεχές διάστημα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε το στίγμα των προθέσεων κατά την τοποθέτησή του στην προπαρασκευαστική Σύνοδο των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που έγινε το απόγευμα της Τετάρτης μέσω τηλεδιάσκεψης.
«Η Τουρκία απέρριψε την προσφορά της Ευρώπης να ακολουθήσει μια θετική ατζέντα, επιλέγοντας τον δρόμο των μονομερών ενεργειών που τη φέρνει αντιμέτωπη με συνέπειες» σημείωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός. Συμπλήρωσε ότι η γειτονική χώρα είχε πολλές ευκαιρίες να σταματήσει τις προκλήσεις και να αποσύρει το ερευνητικό πλοίο από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, επέλεξε, όμως, να το κάνει προσχηματικά δέκα μέρες πριν από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Αναφέρθηκε ακόμη στις προκλήσεις έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας με αποκορύφωμα τα Βαρώσια και την ξεκάθαρη πλέον ρητορική της Τουρκίας για λύση δύο κρατών και επικαλούμενος τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου, υπογράμμισε: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να τηρήσει τις αποφάσεις του και να στείλει σαφές μήνυμα στην Τουρκία». Η Ελλάδα, είπε, επιδιώκει πάντα τον διάλογο και την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία. Όμως, «δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα αλλάξει τη συμπεριφορά της αν δεν της ασκηθεί πίεση».
Αναφερόμενος στην ανάγκη να «παγώσουν» οι πωλήσεις ευρωπαϊκών όπλων προς την Τουρκία, υπογράμμισε ότι δεν γίνεται τα κράτη μέλη να εξάγουν επιθετικά όπλα στην Τουρκία – όπλα που στρέφονται εναντίον άλλων κρατών μελών. Ο πρωθυπουργός έκανε ειδική αναφορά στο Μεταναστευτικό και την εκ νέου εργαλειοποίησή του από την Τουρκία, με αφορμή τις αποκαλύψεις του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου τόσο για το πρόσφατο ναυάγιο στη Λέσβο, όσο και για τον τρόπο με τον οποίο Σομαλοί μετανάστες προωθούνται προς τα ελληνικά νησιά.
Τι προβλέπει το Προσχέδιο Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής
Ετοιμο είναι το προσχέδιο συμπερασμάτων που θα τεθεί ενώπιον των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη Σύνοδο Κορυφής.
Στην παράγραφο η οποία αναφέρεται στα ζητήματα των ευρωτουρκικών σχέσεων, το Προσχέδιο αναφέρει ότι το Συμβούλιο θα προετοιμάσει πρόσθετες καταχωρίσεις βάσει της απόφασής του (ΚΕΠΠΑ) 2019/1894, και, αν χρειαστεί, θα εργαστεί για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της απόφασης. Παράλληλα, καλεί τον ύπατο εκπρόσωπο και την Κομισιόν να υποβάλουν εκθέσεις σχετικά με την πορεία των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και για τις επιλογές για το πώς θα εξεταστούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021.
Στο Προσχέδιο σημειώνεται επίσης ότι η Τουρκία συνεχίζει τις μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις και κλιμακώνει τη ρητορική της εναντίον της ΕΕ, των κρατών-μελών της ΕΕ και των Ευρωπαίων ηγετών, ενώ γίνεται ειδική αναφορά στην ΑΟΖ της Κύπρου. Αναφορικά με το «Oruc Reis», αναφέρεται ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε την απόσυρση του πλοίου ”Oruc Reis” από την Τουρκία και πιστεύει ότι αυτό πρέπει να διατηρηθεί έτσι ώστε να επιτρέψει τη γρήγορη επανάληψη των άμεσων διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας».
Τα έξι σημεία για την Τουρκία
Όπως μεταδίδει το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, η παράγραφος που επιγράφεται «Ανατολική Μεσόγειος», στο τελευταίο προσχέδιο του κειμένου των συμπερασμάτων, αναφέρει τα εξής:
1. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανήλθε στα συμπεράσματά του της 1-2ης Οκτωβρίου σχετικά με τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία υπό το φως της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Δυστυχώς, η Τουρκία έχει εμπλακεί σε μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις και κλιμάκωσε τη ρητορική της εναντίον της ΕΕ, των κρατών μελών της ΕΕ και των Ευρωπαίων ηγετών. Οι τουρκικές μονομερείς και προκλητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζονται, συμπεριλαμβανομένης της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Κύπρου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε την απόσυρση του πλοίου Oruc Reis από την Τουρκία και πιστεύει ότι αυτό πρέπει διατηρηθεί έτσι ώστε να επιτρέψει την γρήγορη επανάληψη των άμεσων διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη μιας συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Η προσφορά για μια θετική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας παραμένει στο τραπέζι, εάν η Τουρκία επιθυμεί να προωθήσει μια πραγματική εταιρική σχέση με την Ένωση και τα κράτη μέλη της και να επιλύσει τις διαφορές μέσω του διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η προτεινόμενη ειδική έμφαση μιας τέτοιας θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας είναι στους τομείς της οικονομίας και του εμπορίου, των επαφών μεταξύ ανθρώπων, των διαλόγων υψηλού επιπέδου και της συνεχούς συνεργασίας σε θέματα μετανάστευσης. Η ΕΕ είναι επίσης πρόθυμη να συνεχίσει να παρέχει οικονομική βοήθεια για την υποστήριξη φιλοξενίας Σύρων προσφύγων στην Τουρκία.
3. Παράλληλα, ωστόσο, η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην υπεράσπιση των συμφερόντων της και των συμφερόντων των κρατών μελών της καθώς και στην προάσπιση της περιφερειακής σταθερότητας. Από την άποψη αυτή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:
καλεί το Συμβούλιο να προετοιμάσει πρόσθετες καταχωρίσεις βάσει της απόφασής του (ΚΕΠΠΑ) 2019/1894 και, εάν χρειαστεί, να εργαστεί για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της απόφασης·
καλεί τον ύπατο εκπρόσωπο και την Επιτροπή να υποβάλουν εκθέσεις σχετικά με την πορεία των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και για τις επιλογές για το πώς θα εξεταστούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021·
η ΕΕ θα επιδιώξει να συντονίσει αυτά τα θέματα με τις ΗΠΑ.
4. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε τα τουρκικά μονομερή βήματα στο Βαρώσι, ζήτησε τον πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και επανέλαβε την πλήρη δέσμευσή του και την υποστήριξή του σε μια ολοκληρωμένη διευθέτηση στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
5. Όσον αφορά τα περιφερειακά ζητήματα, ιδίως τη Λιβύη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε όλους τους φορείς να ενεργήσουν σύμφωνα με τις αρχές της διαδικασίας του Βερολίνου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπενθυμίζει την προσφορά υποστήριξης της λιμενικής ακτοφυλακής μέσω εκπαίδευσης και παρακολούθησης, καθώς και της παροχής εξοπλισμού και σκαφών, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
6. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από τον ύπατο εκπρόσωπο να συνεχίσει τις προετοιμασίες της πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο.